Çeviren:
Kemal Kahraman
Sanıka Saê Moru (Kırmancki/Zazaca)
Saé Moru belka lazé Loqman Hekimi yo. Roze, Loqman Hekim, kıtavé xo guret şi, şi chem sero nişt ro. Va ke, belka merdene re çare bivéno. Kıtav, xo verde na ro, da wendene. Hz. Péyxamberi ra eyan bi, va ke: "Loqman Hekim hawo waneno nıka merdene re çare vineno! Hama no is-karé Heqi yo, eyi re çhı!"
Sanıka Saê Moru
Saé Moru belka lazé Loqman Hekimi yo. Roze, Loqman Hekim, kıtavé xo guret şi, şi chem sero nişt ro. Va ke, belka merdene re çare bivéno. Kıtav, xo verde na ro, da wendene. Hz. Péyxamberi ra eyan bi, va ke: "Loqman Hekim hawo waneno nıka merdene re çare vineno! Hama no is-karé Heqi yo, eyi re çhı!"
Axırê Cıvrail rusna. Va ke: "Ala tı so! So, sala tı qanaté pıro de, kıtavé deyi ağwe ro de. Va na dawa ra vaz béro" Axıré Cıvraili qanati day pıro kıtavo ke destde perra şi gına chem ro. Xora hire perri destde mendi.
Ceniya Loqman Hekimi dıgani biye, domanande néwese biye. Loqman Hekim ke kot royi ver, yi hire perre ke destde mendi vi, veti dayi ceniya xo. Va ke: "Nayine bijê wedare. Bi ke, tı kuta ra, ewlade tora ama dina. Hata o néamo u ni hire perré kıtabi tora né-waste, qetiyan veng meke, ne çi cıde." Néwes kot, dina xo vurne ra u şi! Cenike kote ra, cıra lace bi. Name Camisan na pa.
Camisan bi howt serre. Domanode şiyene, feteliyene u xore koli kerdene are ardene. Roze onca terkıt şi koliyu. Qılıké fişte ra hawa ke yane koliyo biyaro, niyada ke sale veciye. Sale fişte hawa ke kupe bınde ra. Kupe pırra, hemcen ra rınd duza. Xevere dé havalu, va ke: "Hala bére! Mı ita çiye diyo, hala çıva wo?
Amay ke kupe wa, duza hemcen ra. Ama nezane çiva wo. Werte ra domane va: "Ala reye béçıka xo tafiye no çiva wo? Thamé xo seneno, nébo ağu bo!" Camisani béçıke fişte tıra ke şireno. Va ke : "Lawo no weso! Mevınde şere qabu biyare, ma naye thal keme beme. Naşibo raşt amo."
Domani şi, dewe ra qabi ardi. Na hemcen kupe ra kerd thal, ont kerd qabo. Bıné kupe ke senık mend, Camisani va ke: "Sicim mıra gire de, mı ra verde cér, ez şeri... Qabu ken pırr, sıma bıonce. Key ke qediya, mı bıonce ser." Ardi lazek gire da, verda quyiye de. Kupe ke kerde thole, kot bıne, "Lawo!" va ke, "Nıka ke ma ni vejime, no urzeno ra vano leto zu yé mı, leto zu yé sıma. Rınde awa ke bére ma ni ita kupede caverdime. Some vame ma nézanime kata şi. Vergi berd, se kerd, bi vind şi!" Ane sicim ercene zerré kupe, tépiya sale nane ser. Laeçi téde caverdane sone. Sone çe. Vane, "Ma nédiyo; kata şiyo, nézame!"
Camisan téde maneno. Zaf maneno, senık maneno roze heni niyadano ke kupe lone biye u wele cıra rışiye. Niyada ke na dımpıstıka ke dana isani de awa, kupe lone kerda ama yemé zeri. Vano: "Na dımpıstıke dina roşti ra ama. Na corde ama. Ez ke na lona naye ya-di pıra seri, axire névejin dina roşti."
Neteliya cı, kupe pıra de-ya. Wele péyser este, şi. Endi ke zaf şi senık şi, mekané Saé Moru´de vejiya. Mekané Saé Moru´de vejiya ke, moru lifi este péser, Saé Moru çi herdise yena gınena miyane ra; roniste wo. Lesa xo sere ra isano, uzara cér moro! Desté xo mori ye, lıncé xo mori ye; lewé xo qılaşiye ra! Va ke, "Ya Rebbin Alemi! No tecelé mı çıqa şiya bi ke, to ez ardo raşte nayino kerdo!.."
Saye Moro va ke: "Bıko meterse, meterse bê lewê mı! Honde ke tı inan ra tersena, hire honde çi, yi tora tersene." Camisan, onciya şi lewé Saé Moru.. Saé Moru va ke: "Hey Ben-i Adam, qusıré mı çıqa xırabıno; sıma Ben-i Adami vera qonağé hawt sey serra vurno ardo ita, tépiya sıma kune ra mı dıme yene. Sıma dest néxelesiyo!"
Camisani va ke: "Ya Saé mı! Nıka déma ez amo nazade vejiyo, tu mı se kena?" Eke çıqa lewede mend, zaf-senık mend, cıra mınete kerde. Va ke: "Mıneta mı qebul ke, mı berze dina roşti!"
Va ke: "Oğıl umıdé xo a qesa ra bıbırne. Tu dina roşti névénena! Belqiya lacé Temur Sayi bi. No Belqiya feteliya ke Hz. Mehemedi bıvéno. Caye nêdi. Néçe ke feteliya, ama mekané mıde vejiya. Mıra mınete kerde, va ke: ´Mı vece dina roşti. Xatıré Heqi sane! Sonu name Hz. Mehemedi fetelin ke bıveni.´ Niyade eyi néşi dina roşti nédiye, tu kot bıvéne!"
Tesela Camisani kote. Uca lewede vınet. Zaf vınet, senık vınet va ke: "Ya Saé mı, ma to heni va, o Belqiya kata şi? Namé Hz. Mehemedi, cemalé eyi di-nédi?"
"O ita lewé mıde mend. Fizat kerd, mıra mınete kerde, se kerd va ke, ´Mı vece dina roşti.´ Mı va: ´Tu dina roşti névinena!! Ama bé so filan cade merce esta, roza yeniye so uza bıpiye. Dı teni vaşni yene uza, dane péro. Zu siya wo, zu çi sipe wo. Tu düri vınde, ´Ya Xızır!´ vaze u xo berze vasne şişi ser. Wu to erzeno dina roşti. Tu ke xo berze vasne qeri ser, howt qati to dinade keno warr."
Uşt ra terkıt şi. Şi a merce piye. Roza yeniye niyada ke çuté vaşni amey. Jü qero, jü çi sıpewo. hurdine sana jübini, Belqiyayi xaftıla çıng da vasno şişi ser. Vasno qeri xo kerd vera, o howt qati bıné herdi de berd. İ néşi namé Hz. Mehemedi nédi, dina roşti nédiye. Ma tı kot bı-vine! Na dawara vaz be!´
Onca lewede mend. Teseliya xo dina ra kote. Zaf mend, senık mend va ke: "Ya Saé mı! O şi howt qati herd ro şi warr, axıre se bi?" "O şi dinaye de vejiya ke je na dinawa. Şi lewé mordeme de bi şiwane; bi xızmetkar. Endi ke zaf-senık mend, ağaé xora va ke, ´Ya Ağa, ez amo gıno na dina ro! Rica de mı tora esta, tı gere mı veze dina roşti.´ Va ke: ´Kes to nébeno dina roşti. Onca ki bé so, hacade dara çınare esta. Zumrut Quşiye yena aye sero halén vırazena. Serra Heqi leyru vezena. More muso her sere yi leyroné aye weno. Tı ke şere uza, a haléni bıpiye, waxto ke mor vejiya şi ke leyroné ae boro, ae de besebıkere mori bıkıse; belkia a to vezo dina roşti. Zovina teseliya to bıkuyo!"
Belqiya terkıt şi, tirkevané xo guret u a dare piye. Roze hende niyada ke hawo ejdehare céro na dare ra ancino sono. Zelemele gına leyro ro. Maa leyro peyé koude biye. Vencé leyroné xora heni ke hérs biye, kemere né qanatané xo ser, va ke: "Şeri no ke çıko pıro di! Na serra Heqi no kamo yeno na leyroné mı weno?"
Ame. Hona ke maa leyru néama, Belqiya, yi tirkevané xo est peyé vıle ejdeharide sana cı! Mor herd de ermis bi u gına pésero. Zumrut Quşiye ame, yane çı kı bıné darede ro pıro do, dewna kero u héfé leyroné xo bijéro; leyru va ke: "Çenérıjiyayiye nébo ke tu pırode! Ben-i adamo ke bınde, eyi ma xelesnay me."
Nayede Zumrut Quşiye arde kemera seré qanatoné xo este warr u cıra pers kerd, va ke: "Lawo tı kam kes biya ke to na mıradé mı kerd, leyré mı xelesnayi? Mıra çı wazena, ezo mıradé to bıkeri!"
Belqiyayi va ke: "Mıradé mı zovi çino! Tı ke mı vezena dina roşti, mıradé mı uyo. Aye va ke: "To ez cao tengde pê gureto. Bale so mıre çend literi goşt u çend mesçi awe biya u qanatané mı sero ronise. Mı va: ´Vésano!´ goşt berze feçé mı, mı va: ´Tésano!´ ağwe gula mıde ke. Xora mı tı veta veta, xora çi néveta néveta!" Laeçi şi çend literi goşt, çend mesçi ağwe gurete arde néro perro ser. Ebe xo çi perro sero nişt ro. Perre ra, biye ra berz. Va ke: ´Tésano!´ ağwe kerde gulede, va ke: ´Vésano!´ goşt est gule. Axıre péyniyede ard vet dina roşti."
Umıdé Camisani bırriya! Gel zeman get zeman, xeyle ke mend va ke: "Yâ Sayê mı! Peki, o vejiya dina roşti, şi se bi?" Va ke: "O şi suke de feteliya. Uza de xoceye vejiya, va ke: "Kam ke mıde yeno şime, velg u vas, dar-kemer téde mare kune ra zon. Dare çi vana kam ke béro ni velcé mı bıné nıngané xora kero, ağwe cıre bena yerğuçe. Kume ra raye some, mığare esto u ejdahir veré çeberé mığarede ro. Moré Sultan Sılemani o mığarede ro. Ez düwa İsmi Ezemi wanen, tı ´amin´ ke, ma kıla feçé ejdahiri bırneme. Ez sonu moré Sultan Sılemani cenu, tı çi cemalé Hz. Mehemedi vénena."
Belxiya guret fişt ra xo, şi... Ni va ke: "Ez ilacé na dermaniyo", Ey va: "Ez ilacé na dermaniyo" Dare çi va ke: "Kam ke velcé mı bıné lıngané xora kero, ağwe cıre bena je yérxuçe." Nine şi velcé a dare gureti, kerdi bıné lıngané xora u koti ra ağwe ser. Zaf şi senık şi mığarawa ke feké ejdahiri kıle vozkena. Xoceyi diwa İsmi Ezemi wende, Belqiyayi va: "Amin" ke, kıla ejdahiri kılm vo. Hz. Pexamberi Cıvrayil guret rusna, va ke: "Bıvoze, moré Sultan Sılemani va kes nécero! Sala kıtavé neyi dest ra warro gıne, bivése. Va moré Sultan Sılemani desté keşi nekuyo!" Axır Cıvrayil rest, qanat dapıro u kıtavé Xoci dest ra perra şi gına ağwe ro! Xoci düwa xo vira kerde u tépiya kıla feke ejdahiri dewam kerd u Xoce vésa. Belqiyayi péyser vaz da, ama xeleşiya. "Bıko" va ke, "Eyi name Hz. Mehemedi nédiyo, tı kotira bıvene! Bê na dawara vaz bê!" Va u şi!..
Zaf mend, senık ke mend roce va ke: "Ya Saé mı, ma no se bi? Şi camalé Hz. Mehemedi di-nédi?" Va ke: "Wu şi koe de vejiya. Hire sey serra ke fetelino! Sovera desté xo weriya zu destık mendo; postalé xoye ke lıngede, weriye zu qasnax mendo... Şi koe de vejiya ke huriye kode ro niştayiya.
"Ma be xérdi!" va ke.
Va ke: "Xér be sılamet ya Ben-i Adam!"
Huriye va ke: "O! Çı şifeto de rınd vejiyo, çı dono de rınd tode ro!"
Belqiyayi pers kerd: "Tı ita çı pina?"
Huriye va: "Hz. Pexamberi ez ita tayin kerdo ke kamci heti re qıtlıx va, kamci heti re ke bollığ va, wu het ken bollığ u na het çi ken qıtlıx."
Va ke: "Serré to çivaye?"
Va ke: "Dı sey serre mı de şiya."
Va ke: "Zu rıca mı tora esta! Dı sey serre tora şiya, ma to qe name Hz. Mehemedi pé néheşiya?" "Ulle" va ke, "Ez pé néheşiyo. Axıre so filan kode waa de mı esta, aye ra çar sey serre şiya. Belka a heşiya pé, va tora vazo."
Axıre ust ra şi. Şi a kode vejiya ke Huriye ro niştayiya. Sılam da cı. Va ke: "Eleyküm sılam ya Ben-i Adam! Heqe sukır, tı tam serto de rındde ama meydan!"
Eke persé xo cıra pers kerd, hal-xatıré zuwin ke pers kerd, Belqiyayi va ke: "Tı ita çı pina?" "Ez ita nobedaro."
"Serré to çivayê?"
"Çar sey serre mıra şiya."
"Zu rıca mı tora esta! Name Hz. Mehemedi hata nıka tı qe pé heşiya?" Va ke: "Ez pé néheşiyo. Onca ki bé so filan cade çeveré esto; dı qanato. Vaze: ´Ya Hz. Mehemed -indi ceza to ke qediya, azavé to ke qediyo çever tore beno ya u sona zerre. Né né ke, ya nébi, so honde de bin bıfeteliye bé."
Uzade sızda bi u berba! Kotra raye terkıt şi kode vejiya. Niyada ke çevero de dı qanato, va ke:
"Ya Hz. Mehemed, qusıré mı néqediya. Ez to dıma honde ke feteliyo, indi lıngi mıra némendi!" Va: "Ya Xızır!" Dest est çever, çever bi ya, şi zerre. Peyniyede ki va ke: "Yi honde eza diya, dina roşti nédiya, tı koti bivéne!"
Xeyle ke mend, va ke: "Ya Saé mı! Çever bi ya, şi cemalé Hz. Mehemedi di. Ça tı vana ke, ´Tı dina roşti névénena!´ Rıca mı tora esta ke tı mı veze dina roşti!" Va ke: "Tı bé wad ke tı hemamde ağwe xoro nékena, sukede çi névındena, to veji dina roşti!" Va ke: "Wad bo, wad bo! Wad bo ke, ne suke de vınderi, ne şeri hemam de ağwe xoro nékeri." Cane deyi je mori biyo palangın, téde beleqino. Kami ke Saé Moro di, cané xo heni beno.
Çuté mori ardi, çhıme Camisani pişti, Camisan nişt moru u mori ğız kerdi. Çımé xo gurete ye. Berd ke kata berd, axire o vet dina roşti. Sılaweta xo arde!... Terkıt şi ke maa xu ya kokıma biya kore u tene hera de xoya u xore o kosede vınetayiya. Şi, va ke: "Daye mevınde!.."
Piçtiké xo, cılé xo kerdi are onti here. Maye va ke: "Bıko kata sona?" Camisani va ke:
"Ez sukede névindenu, bar kenu sonu ko!" Şi, gemede xore qulıkde vınet. Tene tenekede ağwe néne ser, kerdene germ u kerdene xoro.
Roze pasayé na sukede derde vejiya, kulé vejiya. Rı u kuli cané pasayi guret xo ver. Pelexiya, poyiya!.. Neçe doxtor u cero ra feteliya, çare nédi. Xoceye bi, roze vejiya ama qonax. Kıtav na ro u da wendene. Va ke: "Pasayé mı, derdé tore derman çino! Teyna Saé Moru ke tı biyare, sere bırrne, hire xaği kere, ağwede bıgirene u ağwa deyide xo bişuye, tı bena wes. Wu ke nébo, tore wes biyayine çina."
Va ke: "Peki ma Saé Moru kot bıvenime?"
Va: "Ma o zoro! Xéré xore venga mıleti de biya, hemamde ağwe pıro ke u bişuye. Xora cané kami ke belekın bi, Saé Moru ki wu sono ano."
Elan kerd, cayede kes némend, amey hemamde ağwe kerde pıro... Kam mendo, kam némendo?.. Filan lazek Gemé Çhemé Sor´de mendo! Cendermeyi rusnay, va ke şere eyi ki biyare. Şi ard.
Va ke: "Bê hemamde awe xoroke!"
Va ke: "Ez hemarnde ağwe xoro nékenu. Xore teneke nan ser, heni ağwe kenu xoro."
Né xéyr, tı gere ağwe xoro kere! Seba xéri ma venga mıleti do, arde ita ağwe kerda pıro. Ma tı ça lez kena?"
Axıre çare nêdi. Kınci cıra veti, kerd wırran ke cané xo je mori palangıno. Va ke: "To ke Saé Moru koti diyo, gereke tı biyare; néana vılé to danu pıro. Saé Moru ke néro, Paşa mıreno!" Neyi xori xori fıkır kerd, çare nédi; xo néxelesna. Va ke: "Ma ez ça seré xo danu! Ez şiyo a quyiyede gıno kupe ro u şiyo mı diyo. Sıma ben kupe ser, xore şere bijerê biyare. Ma ez ça seré xo deznon! Haydere, mı ke koti diyo sıma bon ser!"
Kupa ke lazek gıno pıro, gureti berdi a kupe ser. Va ke: "Ez taro şiyo, mı diyo; sıma çi şêrê bıvênê, biyarê!" Xoci kıtav na ro wend, wend, wend!.. Honde niyada ke Saé Moru lone ra vejiya ser. Eke vejiya ser, Camisani voz da peyé isani. Saé Moru va ke: "Ça vozdana peyé isani? Bé, tı xayin vejiya! To iqrar kerd ke, mı name nékere, onca ki to namé mı da. Bé mı paşti ke, ça vozdana!"
Camisan ame, o paşti kerd berd. Saé Moru cıra va: . "Nıka ke ez berdo, tora vane ke ni sere bıbırne ma sernime. Tı nébo mı sere bıbırme! Vaze: ´Mı ardo, sıma sere bıbırme.´ Xoce mı sere bırneno, keno xaği, nano ser. Eke kel ama cı, kefo veréno ser, sade ağuyo. İştur ke danê to, tı nébo bore! Kefo peyen ke ama ser, o ke kam bısımo, beno Loqmani Hekim. ´Loqmani Hekimo dina pero yena veré çımo." Guret berd.
Yine cıra va: "Serê bıbırme!
Va ke: "Xêyr, ez sere nébırnon! Mı ardo, sıma çi sere bıbırne!"
Xoci berd, sere bırna, kerd hire xaği u est lé. Eke kel ama cı, kefo vıren kerd tasıke, da Camisani u va ke: "Bije bısıme!" Camisani va ke: "Suro, uzade rone; péyezu. Dana mı çı?"
Masa sero na ro. Kefo peyen ki guret, kerd tasıke ke uza ro no u a çi serdın vo, xaftıla jü va ke: "Pasa veng dano!" Xoce ust ra şi lewé Pasayi ke ala se vano, a tasıke berde hurendiya di u a tasıka bine kerde gula xoro. Camisan bi Loqmani Hekim! Dina ame çımu ver. Xoce se ke ama tase kerde xo sero, hurendiya xode tasele bi. Çı ke ağuyo. Xoce ke tasele bi, Camisani ağwe berde kerde Pasay ro, khul u rısé xo rışiya u Paşa bi wes.
Camisani ke kêf sımıt, bi Loqmani Hekim. Endi her çi cıra asa! Ama çe, va ke: "Daye taye perré kıtavé piyé mıra mende, yi çede re? Biya mıre! Şiye ardi, day cı. O nara tépiya bi Loqmani Hekim." Niyade Belqiya honde feteliya, şi name Hz. Mehemedi di. Camisan çi honde feteliya ame dina roşti diye.
Sanıke qediya, yi çi şi resti mıradé xo!
Qeseykerdoğ: Mursayé Sılemani
Aredaoği: Gulpêriye - Mustafa Düzgün
Çhıme: Berhem / Munzur Etnografya Dergisi
Sanıka Saê Moru (Kırmancki/Zazaca)
Saé Moru belka lazé Loqman Hekimi yo. Roze, Loqman Hekim, kıtavé xo guret şi, şi chem sero nişt ro. Va ke, belka merdene re çare bivéno. Kıtav, xo verde na ro, da wendene. Hz. Péyxamberi ra eyan bi, va ke: "Loqman Hekim hawo waneno nıka merdene re çare vineno! Hama no is-karé Heqi yo, eyi re çhı!"
Sanıka Saê Moru
Saé Moru belka lazé Loqman Hekimi yo. Roze, Loqman Hekim, kıtavé xo guret şi, şi chem sero nişt ro. Va ke, belka merdene re çare bivéno. Kıtav, xo verde na ro, da wendene. Hz. Péyxamberi ra eyan bi, va ke: "Loqman Hekim hawo waneno nıka merdene re çare vineno! Hama no is-karé Heqi yo, eyi re çhı!"
Axırê Cıvrail rusna. Va ke: "Ala tı so! So, sala tı qanaté pıro de, kıtavé deyi ağwe ro de. Va na dawa ra vaz béro" Axıré Cıvraili qanati day pıro kıtavo ke destde perra şi gına chem ro. Xora hire perri destde mendi.
Ceniya Loqman Hekimi dıgani biye, domanande néwese biye. Loqman Hekim ke kot royi ver, yi hire perre ke destde mendi vi, veti dayi ceniya xo. Va ke: "Nayine bijê wedare. Bi ke, tı kuta ra, ewlade tora ama dina. Hata o néamo u ni hire perré kıtabi tora né-waste, qetiyan veng meke, ne çi cıde." Néwes kot, dina xo vurne ra u şi! Cenike kote ra, cıra lace bi. Name Camisan na pa.
Camisan bi howt serre. Domanode şiyene, feteliyene u xore koli kerdene are ardene. Roze onca terkıt şi koliyu. Qılıké fişte ra hawa ke yane koliyo biyaro, niyada ke sale veciye. Sale fişte hawa ke kupe bınde ra. Kupe pırra, hemcen ra rınd duza. Xevere dé havalu, va ke: "Hala bére! Mı ita çiye diyo, hala çıva wo?
Amay ke kupe wa, duza hemcen ra. Ama nezane çiva wo. Werte ra domane va: "Ala reye béçıka xo tafiye no çiva wo? Thamé xo seneno, nébo ağu bo!" Camisani béçıke fişte tıra ke şireno. Va ke : "Lawo no weso! Mevınde şere qabu biyare, ma naye thal keme beme. Naşibo raşt amo."
Domani şi, dewe ra qabi ardi. Na hemcen kupe ra kerd thal, ont kerd qabo. Bıné kupe ke senık mend, Camisani va ke: "Sicim mıra gire de, mı ra verde cér, ez şeri... Qabu ken pırr, sıma bıonce. Key ke qediya, mı bıonce ser." Ardi lazek gire da, verda quyiye de. Kupe ke kerde thole, kot bıne, "Lawo!" va ke, "Nıka ke ma ni vejime, no urzeno ra vano leto zu yé mı, leto zu yé sıma. Rınde awa ke bére ma ni ita kupede caverdime. Some vame ma nézanime kata şi. Vergi berd, se kerd, bi vind şi!" Ane sicim ercene zerré kupe, tépiya sale nane ser. Laeçi téde caverdane sone. Sone çe. Vane, "Ma nédiyo; kata şiyo, nézame!"
Camisan téde maneno. Zaf maneno, senık maneno roze heni niyadano ke kupe lone biye u wele cıra rışiye. Niyada ke na dımpıstıka ke dana isani de awa, kupe lone kerda ama yemé zeri. Vano: "Na dımpıstıke dina roşti ra ama. Na corde ama. Ez ke na lona naye ya-di pıra seri, axire névejin dina roşti."
Neteliya cı, kupe pıra de-ya. Wele péyser este, şi. Endi ke zaf şi senık şi, mekané Saé Moru´de vejiya. Mekané Saé Moru´de vejiya ke, moru lifi este péser, Saé Moru çi herdise yena gınena miyane ra; roniste wo. Lesa xo sere ra isano, uzara cér moro! Desté xo mori ye, lıncé xo mori ye; lewé xo qılaşiye ra! Va ke, "Ya Rebbin Alemi! No tecelé mı çıqa şiya bi ke, to ez ardo raşte nayino kerdo!.."
Saye Moro va ke: "Bıko meterse, meterse bê lewê mı! Honde ke tı inan ra tersena, hire honde çi, yi tora tersene." Camisan, onciya şi lewé Saé Moru.. Saé Moru va ke: "Hey Ben-i Adam, qusıré mı çıqa xırabıno; sıma Ben-i Adami vera qonağé hawt sey serra vurno ardo ita, tépiya sıma kune ra mı dıme yene. Sıma dest néxelesiyo!"
Camisani va ke: "Ya Saé mı! Nıka déma ez amo nazade vejiyo, tu mı se kena?" Eke çıqa lewede mend, zaf-senık mend, cıra mınete kerde. Va ke: "Mıneta mı qebul ke, mı berze dina roşti!"
Va ke: "Oğıl umıdé xo a qesa ra bıbırne. Tu dina roşti névénena! Belqiya lacé Temur Sayi bi. No Belqiya feteliya ke Hz. Mehemedi bıvéno. Caye nêdi. Néçe ke feteliya, ama mekané mıde vejiya. Mıra mınete kerde, va ke: ´Mı vece dina roşti. Xatıré Heqi sane! Sonu name Hz. Mehemedi fetelin ke bıveni.´ Niyade eyi néşi dina roşti nédiye, tu kot bıvéne!"
Tesela Camisani kote. Uca lewede vınet. Zaf vınet, senık vınet va ke: "Ya Saé mı, ma to heni va, o Belqiya kata şi? Namé Hz. Mehemedi, cemalé eyi di-nédi?"
"O ita lewé mıde mend. Fizat kerd, mıra mınete kerde, se kerd va ke, ´Mı vece dina roşti.´ Mı va: ´Tu dina roşti névinena!! Ama bé so filan cade merce esta, roza yeniye so uza bıpiye. Dı teni vaşni yene uza, dane péro. Zu siya wo, zu çi sipe wo. Tu düri vınde, ´Ya Xızır!´ vaze u xo berze vasne şişi ser. Wu to erzeno dina roşti. Tu ke xo berze vasne qeri ser, howt qati to dinade keno warr."
Uşt ra terkıt şi. Şi a merce piye. Roza yeniye niyada ke çuté vaşni amey. Jü qero, jü çi sıpewo. hurdine sana jübini, Belqiyayi xaftıla çıng da vasno şişi ser. Vasno qeri xo kerd vera, o howt qati bıné herdi de berd. İ néşi namé Hz. Mehemedi nédi, dina roşti nédiye. Ma tı kot bı-vine! Na dawara vaz be!´
Onca lewede mend. Teseliya xo dina ra kote. Zaf mend, senık mend va ke: "Ya Saé mı! O şi howt qati herd ro şi warr, axıre se bi?" "O şi dinaye de vejiya ke je na dinawa. Şi lewé mordeme de bi şiwane; bi xızmetkar. Endi ke zaf-senık mend, ağaé xora va ke, ´Ya Ağa, ez amo gıno na dina ro! Rica de mı tora esta, tı gere mı veze dina roşti.´ Va ke: ´Kes to nébeno dina roşti. Onca ki bé so, hacade dara çınare esta. Zumrut Quşiye yena aye sero halén vırazena. Serra Heqi leyru vezena. More muso her sere yi leyroné aye weno. Tı ke şere uza, a haléni bıpiye, waxto ke mor vejiya şi ke leyroné ae boro, ae de besebıkere mori bıkıse; belkia a to vezo dina roşti. Zovina teseliya to bıkuyo!"
Belqiya terkıt şi, tirkevané xo guret u a dare piye. Roze hende niyada ke hawo ejdehare céro na dare ra ancino sono. Zelemele gına leyro ro. Maa leyro peyé koude biye. Vencé leyroné xora heni ke hérs biye, kemere né qanatané xo ser, va ke: "Şeri no ke çıko pıro di! Na serra Heqi no kamo yeno na leyroné mı weno?"
Ame. Hona ke maa leyru néama, Belqiya, yi tirkevané xo est peyé vıle ejdeharide sana cı! Mor herd de ermis bi u gına pésero. Zumrut Quşiye ame, yane çı kı bıné darede ro pıro do, dewna kero u héfé leyroné xo bijéro; leyru va ke: "Çenérıjiyayiye nébo ke tu pırode! Ben-i adamo ke bınde, eyi ma xelesnay me."
Nayede Zumrut Quşiye arde kemera seré qanatoné xo este warr u cıra pers kerd, va ke: "Lawo tı kam kes biya ke to na mıradé mı kerd, leyré mı xelesnayi? Mıra çı wazena, ezo mıradé to bıkeri!"
Belqiyayi va ke: "Mıradé mı zovi çino! Tı ke mı vezena dina roşti, mıradé mı uyo. Aye va ke: "To ez cao tengde pê gureto. Bale so mıre çend literi goşt u çend mesçi awe biya u qanatané mı sero ronise. Mı va: ´Vésano!´ goşt berze feçé mı, mı va: ´Tésano!´ ağwe gula mıde ke. Xora mı tı veta veta, xora çi néveta néveta!" Laeçi şi çend literi goşt, çend mesçi ağwe gurete arde néro perro ser. Ebe xo çi perro sero nişt ro. Perre ra, biye ra berz. Va ke: ´Tésano!´ ağwe kerde gulede, va ke: ´Vésano!´ goşt est gule. Axıre péyniyede ard vet dina roşti."
Umıdé Camisani bırriya! Gel zeman get zeman, xeyle ke mend va ke: "Yâ Sayê mı! Peki, o vejiya dina roşti, şi se bi?" Va ke: "O şi suke de feteliya. Uza de xoceye vejiya, va ke: "Kam ke mıde yeno şime, velg u vas, dar-kemer téde mare kune ra zon. Dare çi vana kam ke béro ni velcé mı bıné nıngané xora kero, ağwe cıre bena yerğuçe. Kume ra raye some, mığare esto u ejdahir veré çeberé mığarede ro. Moré Sultan Sılemani o mığarede ro. Ez düwa İsmi Ezemi wanen, tı ´amin´ ke, ma kıla feçé ejdahiri bırneme. Ez sonu moré Sultan Sılemani cenu, tı çi cemalé Hz. Mehemedi vénena."
Belxiya guret fişt ra xo, şi... Ni va ke: "Ez ilacé na dermaniyo", Ey va: "Ez ilacé na dermaniyo" Dare çi va ke: "Kam ke velcé mı bıné lıngané xora kero, ağwe cıre bena je yérxuçe." Nine şi velcé a dare gureti, kerdi bıné lıngané xora u koti ra ağwe ser. Zaf şi senık şi mığarawa ke feké ejdahiri kıle vozkena. Xoceyi diwa İsmi Ezemi wende, Belqiyayi va: "Amin" ke, kıla ejdahiri kılm vo. Hz. Pexamberi Cıvrayil guret rusna, va ke: "Bıvoze, moré Sultan Sılemani va kes nécero! Sala kıtavé neyi dest ra warro gıne, bivése. Va moré Sultan Sılemani desté keşi nekuyo!" Axır Cıvrayil rest, qanat dapıro u kıtavé Xoci dest ra perra şi gına ağwe ro! Xoci düwa xo vira kerde u tépiya kıla feke ejdahiri dewam kerd u Xoce vésa. Belqiyayi péyser vaz da, ama xeleşiya. "Bıko" va ke, "Eyi name Hz. Mehemedi nédiyo, tı kotira bıvene! Bê na dawara vaz bê!" Va u şi!..
Zaf mend, senık ke mend roce va ke: "Ya Saé mı, ma no se bi? Şi camalé Hz. Mehemedi di-nédi?" Va ke: "Wu şi koe de vejiya. Hire sey serra ke fetelino! Sovera desté xo weriya zu destık mendo; postalé xoye ke lıngede, weriye zu qasnax mendo... Şi koe de vejiya ke huriye kode ro niştayiya.
"Ma be xérdi!" va ke.
Va ke: "Xér be sılamet ya Ben-i Adam!"
Huriye va ke: "O! Çı şifeto de rınd vejiyo, çı dono de rınd tode ro!"
Belqiyayi pers kerd: "Tı ita çı pina?"
Huriye va: "Hz. Pexamberi ez ita tayin kerdo ke kamci heti re qıtlıx va, kamci heti re ke bollığ va, wu het ken bollığ u na het çi ken qıtlıx."
Va ke: "Serré to çivaye?"
Va ke: "Dı sey serre mı de şiya."
Va ke: "Zu rıca mı tora esta! Dı sey serre tora şiya, ma to qe name Hz. Mehemedi pé néheşiya?" "Ulle" va ke, "Ez pé néheşiyo. Axıre so filan kode waa de mı esta, aye ra çar sey serre şiya. Belka a heşiya pé, va tora vazo."
Axıre ust ra şi. Şi a kode vejiya ke Huriye ro niştayiya. Sılam da cı. Va ke: "Eleyküm sılam ya Ben-i Adam! Heqe sukır, tı tam serto de rındde ama meydan!"
Eke persé xo cıra pers kerd, hal-xatıré zuwin ke pers kerd, Belqiyayi va ke: "Tı ita çı pina?" "Ez ita nobedaro."
"Serré to çivayê?"
"Çar sey serre mıra şiya."
"Zu rıca mı tora esta! Name Hz. Mehemedi hata nıka tı qe pé heşiya?" Va ke: "Ez pé néheşiyo. Onca ki bé so filan cade çeveré esto; dı qanato. Vaze: ´Ya Hz. Mehemed -indi ceza to ke qediya, azavé to ke qediyo çever tore beno ya u sona zerre. Né né ke, ya nébi, so honde de bin bıfeteliye bé."
Uzade sızda bi u berba! Kotra raye terkıt şi kode vejiya. Niyada ke çevero de dı qanato, va ke:
"Ya Hz. Mehemed, qusıré mı néqediya. Ez to dıma honde ke feteliyo, indi lıngi mıra némendi!" Va: "Ya Xızır!" Dest est çever, çever bi ya, şi zerre. Peyniyede ki va ke: "Yi honde eza diya, dina roşti nédiya, tı koti bivéne!"
Xeyle ke mend, va ke: "Ya Saé mı! Çever bi ya, şi cemalé Hz. Mehemedi di. Ça tı vana ke, ´Tı dina roşti névénena!´ Rıca mı tora esta ke tı mı veze dina roşti!" Va ke: "Tı bé wad ke tı hemamde ağwe xoro nékena, sukede çi névındena, to veji dina roşti!" Va ke: "Wad bo, wad bo! Wad bo ke, ne suke de vınderi, ne şeri hemam de ağwe xoro nékeri." Cane deyi je mori biyo palangın, téde beleqino. Kami ke Saé Moro di, cané xo heni beno.
Çuté mori ardi, çhıme Camisani pişti, Camisan nişt moru u mori ğız kerdi. Çımé xo gurete ye. Berd ke kata berd, axire o vet dina roşti. Sılaweta xo arde!... Terkıt şi ke maa xu ya kokıma biya kore u tene hera de xoya u xore o kosede vınetayiya. Şi, va ke: "Daye mevınde!.."
Piçtiké xo, cılé xo kerdi are onti here. Maye va ke: "Bıko kata sona?" Camisani va ke:
"Ez sukede névindenu, bar kenu sonu ko!" Şi, gemede xore qulıkde vınet. Tene tenekede ağwe néne ser, kerdene germ u kerdene xoro.
Roze pasayé na sukede derde vejiya, kulé vejiya. Rı u kuli cané pasayi guret xo ver. Pelexiya, poyiya!.. Neçe doxtor u cero ra feteliya, çare nédi. Xoceye bi, roze vejiya ama qonax. Kıtav na ro u da wendene. Va ke: "Pasayé mı, derdé tore derman çino! Teyna Saé Moru ke tı biyare, sere bırrne, hire xaği kere, ağwede bıgirene u ağwa deyide xo bişuye, tı bena wes. Wu ke nébo, tore wes biyayine çina."
Va ke: "Peki ma Saé Moru kot bıvenime?"
Va: "Ma o zoro! Xéré xore venga mıleti de biya, hemamde ağwe pıro ke u bişuye. Xora cané kami ke belekın bi, Saé Moru ki wu sono ano."
Elan kerd, cayede kes némend, amey hemamde ağwe kerde pıro... Kam mendo, kam némendo?.. Filan lazek Gemé Çhemé Sor´de mendo! Cendermeyi rusnay, va ke şere eyi ki biyare. Şi ard.
Va ke: "Bê hemamde awe xoroke!"
Va ke: "Ez hemarnde ağwe xoro nékenu. Xore teneke nan ser, heni ağwe kenu xoro."
Né xéyr, tı gere ağwe xoro kere! Seba xéri ma venga mıleti do, arde ita ağwe kerda pıro. Ma tı ça lez kena?"
Axıre çare nêdi. Kınci cıra veti, kerd wırran ke cané xo je mori palangıno. Va ke: "To ke Saé Moru koti diyo, gereke tı biyare; néana vılé to danu pıro. Saé Moru ke néro, Paşa mıreno!" Neyi xori xori fıkır kerd, çare nédi; xo néxelesna. Va ke: "Ma ez ça seré xo danu! Ez şiyo a quyiyede gıno kupe ro u şiyo mı diyo. Sıma ben kupe ser, xore şere bijerê biyare. Ma ez ça seré xo deznon! Haydere, mı ke koti diyo sıma bon ser!"
Kupa ke lazek gıno pıro, gureti berdi a kupe ser. Va ke: "Ez taro şiyo, mı diyo; sıma çi şêrê bıvênê, biyarê!" Xoci kıtav na ro wend, wend, wend!.. Honde niyada ke Saé Moru lone ra vejiya ser. Eke vejiya ser, Camisani voz da peyé isani. Saé Moru va ke: "Ça vozdana peyé isani? Bé, tı xayin vejiya! To iqrar kerd ke, mı name nékere, onca ki to namé mı da. Bé mı paşti ke, ça vozdana!"
Camisan ame, o paşti kerd berd. Saé Moru cıra va: . "Nıka ke ez berdo, tora vane ke ni sere bıbırne ma sernime. Tı nébo mı sere bıbırme! Vaze: ´Mı ardo, sıma sere bıbırme.´ Xoce mı sere bırneno, keno xaği, nano ser. Eke kel ama cı, kefo veréno ser, sade ağuyo. İştur ke danê to, tı nébo bore! Kefo peyen ke ama ser, o ke kam bısımo, beno Loqmani Hekim. ´Loqmani Hekimo dina pero yena veré çımo." Guret berd.
Yine cıra va: "Serê bıbırme!
Va ke: "Xêyr, ez sere nébırnon! Mı ardo, sıma çi sere bıbırne!"
Xoci berd, sere bırna, kerd hire xaği u est lé. Eke kel ama cı, kefo vıren kerd tasıke, da Camisani u va ke: "Bije bısıme!" Camisani va ke: "Suro, uzade rone; péyezu. Dana mı çı?"
Masa sero na ro. Kefo peyen ki guret, kerd tasıke ke uza ro no u a çi serdın vo, xaftıla jü va ke: "Pasa veng dano!" Xoce ust ra şi lewé Pasayi ke ala se vano, a tasıke berde hurendiya di u a tasıka bine kerde gula xoro. Camisan bi Loqmani Hekim! Dina ame çımu ver. Xoce se ke ama tase kerde xo sero, hurendiya xode tasele bi. Çı ke ağuyo. Xoce ke tasele bi, Camisani ağwe berde kerde Pasay ro, khul u rısé xo rışiya u Paşa bi wes.
Camisani ke kêf sımıt, bi Loqmani Hekim. Endi her çi cıra asa! Ama çe, va ke: "Daye taye perré kıtavé piyé mıra mende, yi çede re? Biya mıre! Şiye ardi, day cı. O nara tépiya bi Loqmani Hekim." Niyade Belqiya honde feteliya, şi name Hz. Mehemedi di. Camisan çi honde feteliya ame dina roşti diye.
Sanıke qediya, yi çi şi resti mıradé xo!
Qeseykerdoğ: Mursayé Sılemani
Aredaoği: Gulpêriye - Mustafa Düzgün
Çhıme: Berhem / Munzur Etnografya Dergisi